Şeytan

Şeytan’da babadan kalma çiftliği, fabrikayı ve koruluğu borçlarıyla birlikte devralan Yevgeni, Tolstoy’un aile mitos’unun küçük bir modelini temsil eder. Ne var ki, kocası şehirde oturan ve evlilik öncesinde Yevgeni’nin “ihtiyacını” karşılamış olan köylü kadın, adeta görüntüsüyle ya da uzaktan etkisiyle, Yevgeni’yi vehimlerin paranoyaya dönüştüğü, aklın, iradenin hükümlerini yitirdikleri bir cehenneme doğru sürüklemeye başlar. Tuhaf bir durumdur bu. Yevgeni, kadından hiç etkilenmediğini sanmakta, etkilenmemeye söz vermekte, ama onunla en ufak bir temas, onu şöyle uzaktan görme hali bile, içindeki arzuların kabarmasına neden olmaktadır. Yevgeni, bugünün kültürünün diliyle söyleyecek olursak, bir şeytan kadının kurbanı değildir; çünkü bir kere köylü kadın, gerek statüsüyle, gerek entelektüel birikimiyle, bir ‘şeytan kadın’ niteliğini hak etmemekte, çağırılınca gelen, buluşma yerinde Yevgeni’yi bulamayınca sesini çıkartmadan çekip giden, edilgen, nötr, kendi dünyasında ve koşullarında varolan bir tür uyarımcı ‘nesnedir’. Şeytan, erkeğin kendi içinde, adı konmayacak bir derinliktedir: Ya da “şeytan” Aşkın Metafiziği’ndeki o sinsi, hilebaz “iradedir”. Baştan çıkartıcı gibi görünen köylü kadının, Stepanida’nın, bu yönde hiçbir özel gayretinin bulunmayışı “şeytan”ı erkeğin içine yerleştirme kaygısıyla bütünleşmektedir. Doğallığı iyice öne çıkmış bu köylü kadın, cinsel dürtü şekline girmiş karşı konulmaz “doğanın” bir aracıdır sanki.

Son olarak "La sonsuzluk Hecesi" adlı kitapta da şeytanın Kadın figürünü görünce tüm ademoğullarını kandıracağına ikna olması da bu kitapla benzer yönler taşımaktadır.

Tolstoy, Şeytan'ı. Anna Karenina'dan yaklaşık on yıl sonra, 1898 yılının Kasımında yazmıştır. Bu ilginç uzun öykü, okuru, Kreutzer Sonat ile birlikte Tolstoy evreninin en temel iki sorunsalıyla bir kez daha karşı karşıya getiren sınırlı bir özet gibidir: Taşra aristokrasisine dayalı ideal "aile mitosu"yla ve kadının bir baştan çıkartıcı olduğu anlayışıyla Tolstoy; bu öyküde, etkilendiğini bildiğimiz 'Schopenhauer irade felsefesinin' sanki bir uygulamasını gerçekleştirir. Orada türün devamından öteye bir amacı bulunmayan "irade", "cinsel dürtü" olarak kişiyi sürükler durur. Bu durumda şeytan, asıl içimizdeki o karşı konulmaz dürtüdür. Dışarıdaki şeytan kadın ise, bu dürtüyü uyaran nesneden başka bir şey değildir.

Tolstoy'un bu kitabı Schopenhauer'in düşüncelerinden hayli etkilenerek yazdığı ileri sürülüyor. Olabilir. Hala da aynı düşünceyi taşıyan insanlar, düşünceler, felsefeler, mezhepler hatta dinler yok mu? İnsanlığın varoluşundan beri, cinsellik çok güçlü bir içgüdü ve "bize hayvanlardan miras kalan evrimsel bir dürtü". Bu kitapta da bunu görüyoruz. Konumun, statün, eğitimin ne olursa olsun, bu ilkel içgüdü herkesi avucuna alabilir ve çok farklı bir noktaya götürebilir. Bu bir seldir ve önüne kattığını nereye götüreceğini hiç kimse bilemez. Bunun adına kimi aşk der, kimi şehvet, kimi de " ŞEYTAN"... Zavallı şeytan, hep de sana atarlar suçu bu insanlar ki, sen bile utanırsın bazen şeytanlığından insanları görünce...

Okunmasada olur.Okuyanlara pekte bişey kazandırdığını sanmıyorum.Her ne kadar dünya klasiği olsada beklediğimi vermedi.

Kitabın sonunda iki final var. Hangisini beğenirseniz onu alırsınız...