Kendine Ait Bir Oda

Kitap kadınların toplumdaki yerini alana kadarki süreçteki ezilmelerini ve arkaplana atılmaları üzerine ve bugünlere kolay erişilmediği anlamı çıkarılabilecek konular üzerine duruyor. Toplumun baskısı ile kadınların geri planda oluşunu konu edinse de, yer yer kadınların da bu toplum yapısında payı olduğunu anlatmaya çalışıyordu: "Tüm bu kadınların yıllar boyunca çalışıp iki bin sterlini bir araya getirmekte zorlandıklarını ve 30 bin sterline ulaşmak için ellerinden geleni yaptıklarını düşününce, cinsiyetimizin kınanması gereken fakirliğine karşı öfke patlaması yaşadık. Annelerimiz ne yapıyorlardı da bize bırakacakları bir servetleri olmamıştı? Burunlarını mı pudralıyordı? Mağaza vitrinine mi bakıyorlardı? Monte Carlo güneşinde hava mı atıyorlardı?"

Kadınlar üzerine yazılmış şeyleri inceliyor ve ortaya atılmış cinsiyetçi sözlere güzel cevaplar veriyor Woolf. Pek çok güzel noktaya değiniyor. Çünkü aslında bugün bile kadınların bazı alanlarda beceriksiz olduğu dile getirilir ve bunun kadınlarla ilgili olduğu öne sürülür. Oysa Woolf zamanında yazın alanında kadınların geride kalışıyla buna güzel bir cevap vermişti. Toplumda arka plana atılmış birinden Shakespeare olmasını bekleyemezsiniz. Olay da bu aslında. Aynı şekilde desteklenmeyen iki taraftan aynı şeyleri bekleyemezsiniz. Kaldı ki bugün hala kadın bastırılmaya çalışılıyor. Kadın bugün hala toplumdan uzak tutulmaya çalışılıyor. Bu yüzden Virginia'nın sözlerine kulak verin. "Para kazanın, kendinize ait ayrı bir oda ve boş zaman yaratın. Ve yazın, erkekler ne der diye düşünmeden yazın!"

Kitaba da son verirken, kadınları methetmiyor ya da yüceltmiyor. Sert bir tavır takınmama izin verin diyor ve devam ediyor: "Size önceki sözlerimle insan soyunun uyarılarını ve ayıplamalarını yeterince aktardım mı? Bay Oscar Browning'in sizi nasıl aşağı gördüğünü size anlattım. Bir zamanlar Napolyon'un sizin hakkınızda ne düşündüğünü ve şimdi Mussolini'nin ne düşündüğünü belirttim. Profesör X'e atıfta bulundum ve kadınların erkeklere göre zihinsel, ahlaki ve fiziksel anlamda aşağı düzeyde olduklarını belirten açıklamasına öncelik verdim."
Bu, kadınların da kendileri hakkında neler düşünüldüğünü bilmesi ve bunları kabul etmemesi için ve toplumda yer alması için bir teşvik niteliğinde.
Son sözlerinde, kadınlara kendi sözleriyle sesleniyor, "...bence siz utanç verici ölçüde cahilsiniz. Asla kayda değer bir şey keşfetmediniz. Asla bir imparatorluğu sarsmadınız ya da bir orduyu muharebeye sokmadınız. Shakespaeare'in oyunları sizin tarafınızdan yazılmadı ve asla barbar bir kavmi medeniyetinizle tanıştırmadınız. Mazeretiniz nedir?" diyor ve mazeret olarak sunulabilecek olan cevaba da cevap veriyor.
Ve artık bahanelerin işe yaramadığını hatırlatıyor, yazın diyor. Şiir yazın.

Herhangi bir cinsiyeti övme ya da aşağılama için yazılmamış olması bu kitabı değerli kılan şeylerden biridir. Benim bakışımda bu kitap kadınların bugün, tarihteki kadınlardan şanslı olduklarını ve daha iyisini yapabileceklerine teşvik edebilecek kitap olmakla birlikte, erkeklerin de kadının toplumdaki yerinin tarihsel sürecine ufak bir bakış atma ve kadının ağzından kadını dinleme açısından yararlı olabileceğini düşünüyorum.

Her kadının mutlaka, sakin kafayla okuması gerektiğini düşündüğüm bir kitap olan "Kendine Ait Bir Oda", erkeklerin "Bizler kadar düşünme yeteneğiniz olduğunu olduğunu ileri sürüyorsunuz. Madem öyle, neden Shakespeare gibi bir deha çıkaramadınız?" sorusunun yanıtını acıklı bir gerçeklikle veriyor.

Virginia Woolf, kitabında genel manasıyla, kadınların erkekler gibi eşit olanaklara sahip olmadıklarını anlatıyor ilk etapta. Erkeklerin okuması ve gelişmesinin önünde engellerin olmadığını, ama kadınların o dönemlerde evlerden bile yalnız başına çıkamadıklarını öğreniyoruz. Toplumun, kadın üzerindeki kısıtlayıcı, yargılayıcı ve ezici üstünlüğü, kadının özgür düşünmesi, düşüncelerini ifade ediş şekli ve yaşantısını çok fazla etkilemiştir ve etkilemeye de devam etmektedir. Ta ki, kadının ekonomik özgürlüğü olana dek.

Kitabın bir bölümünde Woolf, Shakespeare'in bir kız kardeşi olsaydı ve en az Shakespeare kadar yetenekli, bir deha olsaydı bile harcanıp gideceğini ve hiçbir zaman Shakespeare gibi anlaşılamayacağını vurgulamış. Trajikomik ve bir o kadar da gerçek esasında. Bunun dışında, dünyanın en çok tanıdığı kadın yazarlardan olan Jane Austen'ın, hiçbir zaman kendisine ait bir odası olmadığını, hep insanların içinde, salonda, mutfakta yazmak zorunda kaldığını öğrendim. Bu beni çok hüzünlendirdi. O güzel kitaplar, özel bir çalışma alanı olmadan yazılmıştı. Virginia Woolf, bu noktada, "Austen'ın eğer kendine ait bir odası olsaydı Aşk ve Gurur'u yine o şekilde mi yazardı?" diye de içten içe sorgulamadan edemiyor.

Bu kitap için, "Woolf'un en kolay okunan kitabı" demişler, diğer kitaplarını okumadım o yüzden bir görüş belirtemeyeceğim. Sadece, kitabın yazım dilinin çok öyle hafif kolay okunabilir olduğunu düşünmüyorum. Woolf'un kurduğu cümle yapıları, üslubu ve uzun cümleleri oldukça sıradışı. Yaptığı tespitleri kitabın yazıldığı zamana göre oldukça cesur. Pek kimsenin söyleyemeyeceği konuları dillendirmiş.

Bence her kadın başta da dediğim gibi, bu kitabı mutlaka bir defalığına bile olsa okumalı ve üzerine düşünmeli.

Bir kadın, kadınların dünyasını anlatmak isterse ne yapmalıdır ? Tıpkı Virginia Woolf gibi kendinden başlamalıdır. Böylesi bir yazarın kitabına yorum yapmak bana düşmez elbette ama düşüncelerimi yine de sizinle paylaşmak istedim. Daha önce 'bilinçakışı' tekniğiyle yazılmış metinler okumama rağmen kitabın tekniği okunmasını biraz güçleştirebiliyor yer yer; bu nedenle okunması çok kolay bir kitap diyemeyeceğim. Fakat ince olduğu için bu teknik sizi yormayacaktır. Yazımında kullanılan betimlemeler ve farklı yorumlamalar benim yazarda en sevdiğim özelliklerden oldu. Örneğin aklımda en kalanlardan biri " Faşist şiir, korkarım ki, kasabaların birindeki müzede, cam bir kavanoz içinde gördüğümüz türden kürtajla alınmış ürkütücü küçük bir cenin olacaktır." Ya da " Belki de artık geleceğin peşinde koşmaktan vazgeçip başıma lav kadar yakıp kavurucu, bulaşık suyu kadar bulanık bir sel halinde fikirlerin yağmasına razı olmalıydım." Bu tip örnekleri çoğaltabiliriz elbette. Kitapta, İngiltere'deki kadınların sahip olamadığı haklardan, zorla evlendirilmeleri; soylu bir kadının bile kocası tarafından gördüğü muameleleri, eğitimden yoksun bırakılan kadınlar ve çeşitli yazarların kadınlarla ilgili söylemlerine kadar pek çok şey bulabilirsiniz. İngiliz erkek yazarların kadınlar hakkında görüşlerini paylaştığı kısımda "asıl talihsizlik akıllı erkeklerin kadınlar hakkında asla aynı şeyleri düşünmemeleri" şeklinde girişi en sevdiğim kısımlardan oldu. Kitabı gördüğümüz hemen her yerde yazan " Bir kadın eğer kurmaca yazacaksa, parası ve kendine ait bir odası olmalıdır." demesindeki nedeni, kendine ait bir odanın önemini; yazarın gözünden, kitabı okuduğunuzda açıkça göreceksiniz.

Kendine Ait Bir Oda, daha önce başlayıp yarım bıraktığım bir kitaptı. Çünkü henüz giriş bölümündeyken alelade bir zamanda okumamın pek de doğru olmadığını fark ettim. İçinde bulunan, birkaçına aşina olduğum, birkaçını ilk kez duyduğum yazarları araştırarak okumamın kitabın özüne inmemde fayda sağlayacağını düşündüm. Öyle de oldu. Gurur ve Önyargı'yı yeniden okumak istedim, Uğultulu Tepeler'i daha çok merak ettim ve çok erken okuduğum Jane Eyre'yi hatırlamaya çalıştım.
Dilinden bahsetmek gerekirse, yayınevi ya da çevirmenden kaynaklanan hatalar tam kendinizi kaptırdığınız anda gözünüze çarpıyor. Virginia Woolf'tan bahsedecek olursak, deneme türünde yazdığı ve kurgusunu hemen hemen sadece yemek vakitlerinden alan kitapta, yazarın zihninin labirentlerinde dolaştığınızdan onunla düşünmeye, sorgulamaya, araştırmaya başlıyorsunuz ve kitap akarken siz de içine giriyorsunuz.
Tam olarak feminist yaklaşımda olduğunu son bölümde zihnin iki taraflı teorisinde hissediyorsunuz.
Kitapta bulunan en sevdiğim ve en akılcı alıntı Coleridge'nin "Büyük bir zihin çift cinsiyetlidir" sözü oldu. George Eliot'un da kadın olduğunu, dönemin koşullarından dolayı erkek takma adıyla kitap yazdığını burada öğrendiğimde hem şaşırdım hem de sinirlendim.
Feminizmin özüne değinirken "Neden kadınlar erkekler kadar yazmıyor?" sorusuna da cevap veriyor ve teşvik sağlıyor.
Not: Lisedeki edebiyat öğretmenimin Servet-i Fünun döneminde Madam Bovary'yle başlayan ve Halit Ziya'nın Aşk-ı Memnu'sunda da kendini gösteren "aldatan kadın ölüme mahkumdur, toplumdan dışlanır" düşüncesini zaman zaman da hatırladım. Güldüm ve geçtim.

Kitabı elime aldıktan kısa bir süre sonra tarif edilmez bir his kapladı içimi. Elimden bırakmak istemiyordum. Virginia Woolf'un sorgulamalarını okudukça kendi içimden gelen seslere kulak kesiliyordum. Kitabın içinde cevabı verilen birkaç soruyu aşağıda paylaşıyorum.

Kadınlarla ilgili kitapları daha çok kimler kaleme almıştı?

Peki ya erkeklerle ilgili kitaplar....

16.yüzyılda Avrupa'da yaşayan bir kadın olsaydım kendimi nasıl hissederdim?

Kadınlar düşünme, okuma, yazma ve yetenek gerektiren işlerde başarılı olamaz mıydı? Ama nedendi?

Jane Austen'i merak ediyordum. Kitabı bitirdiğimde ilk işim Austen'i araştırmak, O'nun eserlerini incelemek olacaktı. Önceleri hakkında sadece bir zamanlar sinemaya uyarlanmış versiyonunu izlediğim " Aşk ve Gurur" romanı yazarı olması dışında birşey bilmediğim bu insanın gerçekten çok azimli ve başarılı bir kadın olduğunu bilmek gururlandırıyordu beni. 19.yy. bir kadın yazardan bahsederken "sahip olmadığı şeyi arzulamamak O'nun doğasında vardı" ifadesi geçti. Çok etkiledi beni. Türkçe'de karşılığındaki kelime "kanaatkar" aslında.

Gündelik bir olay bile hayal gücüyle zenginleşiyor ve düşünmeye itiyor okuyucuyu.

Kadınların dünyasında bir gezinti yapmak isterseniz bu kitabı okuyun derim. Bu kitabı okurken sürekli bölünmesini istemezsiniz. Bu yüzden okumaya başlamadan önce şartları uygun hale getirmeli....Bence iç seslerine kulak vermek isteyen kadınlar ve kadınların "kurmaca"larının neler olduğunu merak eden erkeklerin okuması gereken harika bir kitap. Tavsiye ediyorum. İyi okumalar ?